Continuing (from here) with translations from Thai of Pali Tripitaka proverbs, maxims, and aphorisms.

On the blog of Suvaco Bhikkhu–according to his blog an Australian Buddhist monk now living in Northeastern Thailand–one can read (here) a 1955 book of Buddhist proverbs collected by Vajirananavarorasa (1860-1921), tenth Supreme Patriarch of Thailand (1910-1921), and translated in English by Phra Maha Prayong Kittidharo with the help, acknowledged in the foreword, of Thai professors of English. It contains 500 aphorisms from the Tripitaka. The Pali version of each aphorism is accompanied by a Thai and an English translation, as well as the location of the aphorism in the Tripitaka.

Some of these I have already translated from my other sources in the previous entries of this blog. In the following, I am giving the number of the aphorisms as they appear in Vajirananavarorasa’s list. I also add in parentheses Kittidharo’s English version when it differs from mine substantially. One comment on this. Obviously, Kittidharo’s translations are explanatory rather than mere translations. It may also be that the translation is from the Pali version rather than from the Thai and that, as I can read Thai but not Pali, the variations I find between some of the Thai and English versions are the result of this. In many cases I find the translations enlightening; mine will be closer to the Thai content as far as I can judge. Adding Kittidharo’s English translation in cases of discrepancy between us two will help the readers, I think, engross themselves in the meaning of the aphorisms.

*

5 ตนเทียว เป็นคติของตน
Oneself is one’s own principle.

(Kittidharo: You are destined to have a future existence according to your existent Kamma [karma].)

6 ตนแล เป็นที่รักยิ่ง
The self is the most cherished thing.

10 มนุษย์ผู้เห็นแก่ประโยชน์ตน เป็นคนไม่สะอาด
Those who look for their own profit are not clean.

13 ผู้มีตนฝึกดีแล้ว ย่อมได้ที่พึ่งซึ่งได้ยาก
Those who train themselves well get a refuge that is hard to get.

(With a well-controlled mind, one’s found the highest place of refuge.)

20 จงถอนตนขึ้นจากหล่ม เหมือนช้างตกหล่มถอนตนขึ้นฉะนั้น
You must lift yourself from the mire as an elephant who fell in the mire lifts itself from it. [Kittidharo adds the precision: “the slough (of passions)”.]

22 อย่าฆ่าตนเสียเลย
Don’t kill yourself.

25 บุคคลไม่ควรลืมตน
You should not forget yourself.

(Don’t over-estimate yourself.) [In none of the dictionaries that I used is the meaning of ลืม “over-estimate” or even close to it; this is, instead, the usual word for “forget” (or neglect or omit).]

26 ไม่ควรพร่าประโยชน์ตน เพราะประโยชน์ผู้อื่นแม้มาก
You should not ruin your own benefit for the benefit of others.

39 การงานอะไร ๆ ที่ย่อหย่อน ย่อมไม่มีผลมาก
To do something slackly cannot have much result.

48 การที่ไม่ดีและไม่เป็นประโยชน์แก่ตน ทำได้ง่าย
To be bad and useless to oneself is easy.

49 การใดแลเป็นประโยชน์ด้วย ดีด้วย การนั้นแลทำได้ยากยิ่ง
What is useful and good, this is the hardest to achieve.

51 ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
Do good, get good; do evil, get evil.

52 สัตวโลกย่อมเป็นไปตามกรรม
Living beings live according to karma.

64 กามทั้งหลายที่เที่ยง ไม่มีในมนุษย์
Pleasure that endures is not to be found in man.

65 ความอิ่มด้วยกามทั้งหลาย ไม่มีในโลก
Satisfaction through pleasure is not of this world.

66 ความอิ่มในกามทั้งหลาย ย่อมไม่มีเพราะฝนคือกหาปณะ
There can be no satisfaction through pleasure, even if it rained money.

68 แม่น้ำเสมอด้วยตัณหา ไม่มี
An even stream of passion, there is no such thing.

(Never is there any river [deeper and larger] than the river of Craving.) [The words “deeper and larger” are in brackets because they are not in the original and the translator adds them for the reader’s understanding. We have, Kittidharo and I, a divergence here, which I cannot reckon except by admitting that something escapes me. I am certainly off the mark because there are other proverbs in the book with the same construction, to which I would not be able to apply the same interpretation of the grammatical structure as I did here.]

69 ความอยากละได้ยากในโลก
Ceasing to desire is difficult in this world.

73 ความโลภเป็นอันตรายแห่งธรรมทั้งหลาย
Greed is harmful to the dharma.

(Greed destroys all virtues.) [The word ธรรม is dharma; dharma and virtue are basically the same.]

76 ผู้บริโภคกาม ย่อมปรารถนากามยิ่งขึ้นไป
Hedonists are always craving for more pleasures.

99 ผู้โกรธ ย่อมไม่รู้อรรถ
Engulfed in anger, people ignore the why and how.

(An angry person never sees any cause.)

100 ผู้โกรธ ย่อมไม่เห็นธรรม
Engulfed in anger, people disregard dharma.

(An angry person never sees any effect.)

104 ผู้โกรธ ย่อมฆ่ามารดาของตนได้
Engulfed in anger, people can kill their own mother.

117 เมื่อจิตเศร้าหมองแล้ว ทุคติเป็นอันต้องหวัง
When the mind is gloomy, hell must be expected.

(A stained mind causes a miserable existence.) [I cannot find a meaning of “stained” for เศร้าหมอง, which is a compound of two words both designating sorrow, depression, and it means the same emphatically.]

118 เมื่อจิตไม่เศร้าหมองแล้ว สุคติเป็นอันหวังได้
When the mind is not gloomy, heaven can be hoped for.

(An unstained mind causes a good existence.)

126 พึงรักษาจิตของตน เหมือนคนประคองบาตรเต็มด้วยน้ำมัน
You must take care of your mind like a man carrying a bowl full of oil.

130 ผู้ชนะ ย่อมก่อเวร
Winners elicit hatred.

135 ความชนะใดที่ชนะแล้วกลับแพ้ได้ ความชนะนั้นไม่ดี
Victory that can be followed by defeat is not a good victory.

144 คนพาลเท่านั้น ย่อมไม่สรรเสริญทาน
Only rogues do not commend charity.

155 สังขาร เป็นทุกข์อย่างยิ่ง
The physical is extreme suffering.

(Transient things are the greatest cause of suffering.)

161 ทุกข์ ย่อมไม่ตกถึงผู้หมดกังวล
Suffering does not befall the worriless.

162 ธรรมเหมือนห้วงน้ำไม่มีตม
Dharma is like an expanse of water without mud.

185 สิ่งที่ปัจจัยปรุงแต่งขึ้น ย่อมเป็นไปตามปัจจัย
Anything made of components depends on the components.

188 สังขารที่ยั่งยืน ไม่มี
There is no such thing as a physical body that endures.

(Never is there any permanent Saṅkhārā [composite things or compounded things].)

189 สังขารทั้งหลาย ไม่เที่ยงหนอ
All bodies are impermanent.

209 โภคทรัพย์ ย่อมฆ่าคนมีปัญญาทราม
Their own wealth kills the fools.

210 สักการะ ย่อมฆ่าคนชั่วเสีย
Homage kills the wicked.

211 ความได้เป็นมนุษย์ เป็นการยาก
To be born a human means something difficult.

217 ความเกียจคร้านเป็นมลทินแห่งผิวพรรณ
Idleness taints the complexion of the skin.

(Beauty or grace is destroyed through laziness.)

220 ผู้อื่นพึงให้ผู้อื่นบริสุทธิ์ไม่ได้
It isn’t possible to purify others.

225 สิ่งใดเข้าไปยึดถืออยู่ จะพึงหาโทษมิได้ สิ่งนั้นไม่มีในโลก
Attachment without suffering is not of this world.

238 ผู้เพ่งสันติ พึงละอามิสในโลกเสีย
Who contemplates peace should let go of worldly pleasures.

245 ไม่ควรคำนึงถึงสิ่งที่ล่วงแล้ว
Don’t brood over the past.

246 ไม่ควรหวังสิ่งที่ยังไม่มาถึง
Don’t expect things in the future.

273 ผู้ประมาทแล้ว เหมือนคนตายแล้ว
Careless people are like dead.

(He who is absorbed in worldly pleasures is like a dead man.) [This proverb is already on this blog, in the previous post for this series. Kittidharo translates ประมาท by the concept of absorption in worldly pleasures, about which I can only say that I find such meaning attached to the word in none of the dictionaries I use. To be sure, one may easily see the inference that absorption in worldly pleasures may provoke carelessness, recklessness, negligence, but this is not in the vocabulary itself; if this is not in Pali vocabulary either, then it is Kittidharo’s translation that is explanatory, from the context in the Tripitaka, rather than literal.]

279 ความชั่วอันคนชั่วทำง่าย
It is easy for the wicked to do wicked things.

286 คนมักพูดมุสา จะไม่พึงทำความชั่ว ย่อมไม่มี
Liars that will do nothing wicked, there is no such thing.

295 บุรุษอาชาไนย หาได้ยาก
A well-bred man is hard to find. [It could also be, alternatively, “a wellborn man.” Kittidharo reads:]

(It’s difficult to find a great man.)

312 สาธุชนย่อมหลุดพ้นเพราะไม่ถือมั่น
The virtuous are released [redeemed] thanks to their detachment.

313 คนโง่รู้สึกว่าตนโง่ จะเป็นผู้ฉลาดเพราะเหตุนั้นได้บ้าง
The fool who feels he is a fool is clever because of this.

319 คนมีปัญญาทราม ย่อมแนะนำทางที่ไม่ควรแนะนำ
Fools introduce ways that should not be introduced.

(A fool’s instruction is destructive.)

345 กวีเป็นที่อาศัยแห่งคาถาทั้งหลาย
Poets are the source of all spells.

(Poets are the source of poetry.) [This is a merely analytic proposition, that is, it goes without saying that poets make (are the source of) poetry, whereas aphorisms as a rule are synthetic propositions from experience. The word translated as poetry is คาถา, katha, which in Thai, although it may designate a poetry verse, is first and foremost used in ritual, where it means an incantation; for instance, kathas or incantations are recited to consecrate places, statues, objects like amulets, and so on. The proverb, therefore, aims at connecting poetry with magic or supernatural powers.]

353 บรรดาภริยาทั้งหลาย ภริยาผู้เชื่อฟังเป็นผู้ประเสริฐ
Of all wives an obedient wife is excellent.

359 บุญอันโจรนำไปไม่ได้
Merit cannot be taken away.

360 บุญนำสุขมาให้ในเวลาสิ้นชีวิต
Merit brings happiness at the time of death.

364 ชีวิตของสัตว์เหมือนภาชนะดิน ซึ่งล้วนมีความสลาย เป็นที่สุด
The life of animals is like a clay pot, it must crumble sooner or later.

365 ปราชญ์กล่าวว่าชีวิตนี้น้อยนัก
The wise know this life is very short.

367 เมื่อสัตว์ถูกชรานำเข้าไปแล้ว ไม่มีผู้ป้องกัน
When the animal is old, it finds no protection.

369 ทรัพย์สักนิดก็ติดตามคนตายไปไม่ได้
Not even a speck of your wealth can follow you after death.

370 กำจัดความแก่ด้วยทรัพย์ไม่ได้
Your wealth cannot prevent aging.

371 คนไม่ได้อายุยืนเพราะทรัพย์
It is not wealth that makes people live long.

372 สัตว์ทั้งปวง จักทอดทิ้งร่างไว้ในโลก
All animals leave their body in this world.

386 ผู้มีปัญญาย่อมไม่ขอเลย
The wise do not beg.

412 คนล่วงทุกข์ได้เพราะความเพียร
One overcomes suffering with perseverance.

441 ศรัทธาเป็นทรัพย์ประเสริฐของคนในโลกนี้
Faith is an excellent kind of wealth in this world.

445 ความสงัดของผู้สันโดษ มีธรรมปรากฏ เห็นอยู่ นำสุขมาให้
It is in the solitude of seclusion that the dharma appears and brings happiness.

448 สมณะในศาสนานี้ ไม่เป็นข้าศึกในโลก
A monk of this religion (Buddhism) is no one’s enemy.

453 ฤษีทั้งหลาย มีสุภาษิตเป็นธงชัย
Proverbs are the banners of eremites.

465 เมื่อคอยระวังอยู่ เวรย่อมไม่ก่อขึ้น
If you watch out, evil won’t happen.

(Hatred does not develop in the presence of self-restraint.) [Already in the previous post in this series. I add it here to show the variance with Kittidharo’s translation, more specific and, therefore, explanatory, or perhaps, in the present instance, interpretative. In the dictionaries I use, the term เวร, translated as evil by me and hatred by Kittidharo, can mean retribution, nemesis, revenge, evil intention, sin; so the meaning of “evil” in the context of not watching out, is evil as retribution to not watching out, to not being careful, evil or sin either from the addressee or from another person to the addressee, that is: evil won’t happen to you and/or won’t happen from you if you watch out. The concepts of hatred and self-restraint lie not as such in the Thai vocabulary employed, as far as I can judge, but clearly hatred is an evil and self-restraint is needed to be careful.]

471 นิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง
Nirvana is the greatest blessing.

477 เพราะความไว้ใจ ภัยจึงตามมา
Trust is a cause of disaster.

(Danger comes from putting too much reliance on others.)

478 เพราะอยู่ด้วยกันนานเกินไป คนที่รักก็มักหน่าย
After they have been together for so long, lovers often have enough of each other.

489 ไพรีอยู่ในที่ใด บัณฑิตไม่ควรอยู่ในที่นั้น
Where his enemies are, the wise will not go.

490 ควรระแวงในศัตรู แม้ในมิตรก็ไม่ควรไว้ใจ
You must be wary of your enemies and yet not rely on friendship.

(It’s advisable to suspect an army. It’s also advisable not to put too much confidence in a friend.) [No idea where this “army” comes from (ศัตรู is a common word for enemy); perhaps from the Pali version.]