ไตรจีวร: ผ้า ๓ ผืนของพระภิกษุซึ่งพระวินัยอนุญาตให้มีไว้ใช้ประจำตัว คือ อันตรวาสก (สบง) อุตราสงค์ (จีวร) และสังฆาฏิ (ผ้าทาบ), ผ้าไตรหรือไตร ก็เรียก.

Trai-tjiwon: the garments that the Vinaya, i.e. that part of the Buddhist Pali Canon that deals with monkhood and its regulations, allows the monks to wear as a rule, namely the antarawasok, covering the lower parts of the body from the waist down (translated as sarong, a Malay word; in Thai: sabong), the utarasang, or the robe itself, and the sangkati, a shawl for the shoulders and chest.

นางไม้: ผีผู้หญิงที่สิงอยู่ตามต้นไม้ใหญ่เช่นต้นตะเคียนเป็นต้น.

Nang-mai: a female spirit that dwells in big trees, such as the thingan or iron wood tree. The nang-mai is a rukkatewada (see that word). The prai-tani (here) is a kind of nang-mai.

เบิกไม้: ก. ทำพิธีเช่นผีป่าหรือรุกขเทวดาก่อนตัดไม้ใหญ่ในป่าสูง.

Beuk-mai: to perform a ceremony to forest spirits (pipa) or rukkatewada (see that word) before falling a big tree in the forest.

ใบพัธสีมา, ใบสีมา, ใบเสมา: แผ่นหินมียอดคล้ายรูปกลีบบัว เป็นเครื่องหมายบอกเขตโบสถ์.

Baipattasima, Baisima or Baisema: a stela with a top in the shape of a lotus petal and that marks the limits of a Buddhist temple ground.

ปรก: เรียกพระผู้นั่งภาวนาในพิธีปลุกเสกว่า คณะปรก; ซุ้มเล็ก ๆ ที่พระสงฆ์อาศัยในเวลาอยู่ปริวาส.

Prok: (from ‘to cover’) 1/ the name of the sitting, praying monks during a ceremony of consecrating Buddha images or sacred objects is kana-prok (‘the covering team’) (see Puttapisek); 2/ a small arch under which a monk remains confined when he is atoning for the sangkatiset violation of the Vinaya (see Pariwat).

For another use of the word prok, namely nak-prok, see Thai Mysteries 2 here.

ประเจียด: ผ้าลงเลขยันต์ถือกันว่าเป็นเครื่องป้องกันอันตรายได้ ใช้เป็นผ้าผูกคอหรือผูกต้นแขนเป็นต้น.

Pra-tiat: a piece of cloth inscribed with yantras (mystic symbols and diagrams) believed to ward off danger and harm. It is fastened around the neck, the upper arm etc.

ปริวาส: วิธีลงโทษตนเองของพระสงฆ์ที่ทำผิดวินัยต้องอาบัติสังฆาทิเสส คือ กักบริเวณตนเองอยู่ในที่จำกัด.

Pariwat: a penance for the monks guilty of the fault called sangkatiset (most heinous after parachik, which is sanctioned by excommunication) and consisting in confinement (see Prok).

The rules followed by Theravada Buddhist monks are laid down in the Vinaya, which is the second ‘basket’ or treatise of the Pali Canon, a.k.a. ‘The Three Baskets,’ Traipidok in Thai.

พรหมไทย: ที่ดินซึ่งพระเจ้าแผ่นดินพระราชทานแก่พรหมณ์และยกเว้นภาษีอากร; ทานอันประเสริฐสุด; ของที่บิดามารดาให้.

Prom-thai: ‘Thai Brahma’ 1/ a piece of land granted to brahmans by the king and exempted from taxation; 2/ a most precious gift; 3/ a parental gift.

พระพุทธสิหิงค์: นามพระพุทธรูปหมายความว่า พระพุทธรูปที่มีท่าทางสง่างามคุจราชสีห์.

Praputtasihing: the name of a Buddha image, which meaning is a Buddha image in the dignified style of a singha-lion (rachasi).

พระยาเทครัว: ชายที่ได้หญิงเป็นภรรยาทั้งแม่ทั้งลูก หรือทั้งพี่ทั้งน้องในคราวเดียวกัน.

Prayatekrua: a man who is married with both mother and daughter or with two sisters.

พุทธาภิเษก: ชื่อพิธีปลุกเสกพระพุทธรูปหรือวัตถุมงคล โดยมีกลุ่มพระเถระซึ่งเรียกว่า คณะปรก นั่งภาวนาส่งกระแสจิตเพ่งคุณพระรัตนตรัยเข้าไปสู่องค์พระหรือวัตถุมงคลนั้น ๆ เพื่อให้ศักดิ์สิทธิ์.

Puttapisek: name of a ceremony during which incantations are chanted over a Buddha image or sacred object by a group of sitting monks, known in that circumstance as kanaprok, who pay homage and concentrate in order to bestow the virtues of the Triple Gem (Buddha-Dharma-Sangha) upon that image or object and endow it with magical properties.

ภควัม: พระเครื่องรางชนิดหนึ่ง มีพระพักตร์คว่ำและปิดทวารทั้ง ๙ ได้แก่ ตา ๒ หู ๒ จมุก ๒ ปาก ๑ ทวารหนัก ๑ ทวารเบา ๑ นับถือกันว่าสามารถขจัดภัยอันตรายทั้งปวงได้.

Pakawam: a class of amulet with a frowning face and the nine openings of the body, namely the two eyes, the two ears, the two nostrils, the mouth, the anus, and the urethra, closed off. It is alleged to dispel any danger or harm completely.

เมฆพัด: ชื่อโลหะสีดำเป็นมันแววเป็นสีออกเขียวคล้ายปีกแมลงทับ เกิดจากการเอาตะกั่วกับทองแดงมาหุงเข้าด้วยกัน แล้วซัดด้วยกำมะถัน, เรียกพระเครื่องที่ทำด้วยโลหะชนิดนี้ว่า พระเมฆพัดหรือพระเนื้อเมฆพัด.

Mekkapat: name of a black shiny metal alloy that emits green glittering reflections like the wings of a bupestris beetle (picture). It is made by cooking lead and copper together, and adding sulphur (this is the short recipe). Amulets made with this metal are known as pra-mekkapat.

รุกขเทวดา: เทวดาที่สิงสถิตอยู่ตามต้นไม้.

Rukkatewada: a spirit that dwells in the trees.

These spirits are supposed to be gandharvas (see that word). The inhabitants of the first Heaven, the closest to our world, are able to travel to and fro between the two places.

รูปพรหม: เทพชั้นพรหมที่มีรูปปรากฏ อาศัยอยู่ในสวรรค์ ๑๖ ชั้นของพรหมโลก.

Ruppaprom: (from Sanskrit rupa-Brahma) a subclass of Brahma gods (Brahmas –plural– are a class of gods) with apparent body and shape, who dwell in sixteen Heavens in the Brahmaloka (abode of the Brahma gods).

ลูกนิมิต: ลูกหินกลม ๆ ขนัดประมาณเท่าบาตร ใช้ฝังเป็นเครื่องหมายเขตอุโบสถ.

Luknimit: stone balls approximately the size of alms-bowls embedded in the ground to mark the limits of a Buddhist sanctuary.

เลขยันต์: ตัวเลขที่ประกอบในแผ่นยันต์.

Lek-yan: (from Sanskrit lekka-yantra) a figure that appears on a yantra (magic diagram).

อกไข่ดาว: หน้าอกผู้หญิงที่มีขนัดเล็ก.

Okkaidao: ‘fried-eggs breast,’ a woman’s breast that is flat. (Pfff…)

อกนิษฐ์: รูปพรหมชั้นสุงสุดในพรหม ๑๖ ชั้น.

Akanit: the highest of the ruppaprom gods (see that word) that dwell in sixteen Heavens in the Brahmaloka.

อนาคามี: ผู้ไม่มาสู่กามภพอีก, เป็นชื่อพระอริยบุคคลชั้นที่ ๓ ใน ๔ ชั้น คือ พระโสดาบัน พระสกทาคามี พระอนาคามี และพระอรัหันต์.

Anakami: ‘one who does not attend the worlds of sensuality anymore,’ the third stage among the four ‘Arya stages’ (see Ariya) or stages of enlightenment, that is 1/sodaban ‘the first to attain the Dharma Flow or Nirvana’ 2/sakatakami ‘one who attends one world of sensuality’ (these places or worlds of sensuality (kampop) are a religious term that designates a/the abaipum (see that word), b/the human world, but also c/the six heavens that I have enumerated here  – which, by the way, does not mean that places of sensuality in the non-religious sense, across the street, are attended by the sakatakami) 3/anakami, and 4/arahant.

อนุสัย: กิเลสที่แฝงตัวสงบนิ่งอยู่ในสันคาน, กิเลสอย่างละเอียด มี ๗ อย่าง คือ ๑. กามราคะ (ความกำหนัดในกาม) ๒. ปฏิฆะ (ความหงุดหงิด) ๓. ทิฏฐิ (ความเห็นผิด) ๔. วิจิกิจฉา (ความลังเลสงสัย) ๕. มานะ (ความถือตัว) ๖. ภวราคะ (ความกำหนัดในภพ) ๗. อวิชชา (ความไม่รู้แจ้ง).

Anusai: the seven defects ingrained in human nature, namely 1/gammaraka (lust for sex) 2/patika (the state of irritability, moodiness) 3/titti (false views) 4/witjigicha (hesitation, doubt) 5/mana (arrogance) 6/pawaraka (lust for the world and worldy pursuits) 7/awicha (imperfect knowledge or ignorance).

อบายภูมิ: ภูมิกำเนิดที่ปราศจากความเจริญ มี่ ๔ คือ นรก เปรตวิสัย อสุรกายภูมิ และกำเนิดเดรัจฉาน.

Abaipum: the derelict worlds, that is, the eight hell pits, the world of pret, the world of asuras, and the world of beasts.

อริยะ: เรียกบุคคลผู้บรรลุธรรมวิเศษในพระพุทธศาสนามี่โสดาปัตติมรรคเป็นต้น ว่า พระอริยะหรือพระอริยบุคคล.

Ariya: (Sanskrit: Aryan) in Buddhism, those who achieve the glorious Dharma –enlightenment, merit, cessation of suffering, etc.

อรูปพรหม: เทพในพรหมโลกตามคติพระพุทธศาสนา เป็นจำพวกไม่มีรูป มี ๔ ชั้น, คู่กับ รูปพรหม.

Aruppaprom: (Sanskrit arupa-Brahma) a class of gods in the Brahmaloka according to the Buddhist doctrine. They have no body or appearance. There exist four subclasses of them.

Unlike the rupaprom (see this word), the arupaprom are a distinct Buddhist feature. They are former ascetics with certain meditative powers (see the two following entries: Arupapop, Arupapatjon).

อรูปภพ, อรูปภูมิ: ภพของผู้ที่ได้อรูปฌาน ๔.

Arupapop or Arupapum: the world of those who have got the four arupa-jhanas (or arupa-dhyanas) or formless states of no-mind.

อรูปาพจร, อรูปาวจร: พรหมที่มีรูปเป็นพรหมที่ได้บรรจุอรูปฌาน.

Arupapatjon: a formless Brahma god who ‘encloses’ the four formless jhanas or states of no-mind.

อเวจี: ชื่อนรกขุมหนึ่งในนรก ๘ ขุม เป็นนรกขุมลึกที่สุดสำหรับลงโทษแก่ผู้ที่มีบาปหนักที่สุด.

Awetji: the deepest of the eight hell pits, where the greatest sinners receive their punishment.

อัฐบาน: น้ำคั้นจากผลไม้สำหรับพระภิกษุดื่มหลังเที่ยงไปแล้ว มี ๗ อย่าง คือ น้ำมะม่วง น้ำชมพู่หรือน้ำหว้า น้ำกล้วยมีเม็ด น้ำกล้วยไม่มีเม็ด น้ำมะซาง น้ำลูกจันทน์หรือน้ำองุ่น น้ำเหง้าอุบล น้ำมะปรางหรือน้ำลิ้นจี่, อัฏฐบาน ก็เขียน.

Attaban: ‘the eight juices,’ a fruit juice that a monk is allowed to drink in the afternoon (as an exception to the ban on intussusception in the afternoon for monks), namely mango juice, rose apple or java plum (jambolan) juice, the juice of bananas with seeds, the juice of bananas without seeds, madhuca (Madhuca pierrei) juice, the juice of the fruit of Aglaia silvestris or grape juice, the juice of lotus rhizomes, Marian plum (Bouea burmanica) or litschi juice.

The eight juices are taken from the Vinaya and their names are therefore known in Pali. In the process of translation, some uncertainties have arisen, it seems, as a few of the eight juices can be the juice of either this or that fruit (for instance, Marian plum or litschi, which to my knowledge are not the same). Some people lay down the principle that all fruit juices are allowed in the afternoon, a view that the very word attaban, however, contradicts.

อัษฎมงคล, อัษฏมงคล: สิ่งที่ถือว่าเป็นมงคล ๘ อย่าง คือ ๑. กรอบหน้า ๒. คทา ๓. สังข์ ๔. จักร ๕. ธง ๓ ชาย ๖. ขอช้าง ๗. โคเผือก ๘. หม้อน้ำ.

Atsatamongkon: ‘the auspicious eight’, namely the krop-na (a forehead’s ornament in the shape of kratiang, a Thai design used in carving, consisting of leaves outstretching in two arms), the scepter, the conch shell, the chakra disk or wheel, the three-edged flag tongsamchai, the mahoot’s hook, the albino cow (from Shiva’s cow Nandi), and the cauldron.

อัษฎายุธ, อัษฎาวุธ: อาวุธ ๘ อย่าง คือ ๑. พระแสงหอกเพชรรัตน์ ๒. พระแสงดาบเชลย ๓. พระแสงตรี ๔. พระแสงจักร ๕. พระแสงดาบและเขน หรือดาบและโล่ ๖. พระแสงธนู ๗. พระแสงของ้าวแสนพลพ่าย ๘. พระแสงปืนคาบชุดข้ามแม่น้ำสะโตง, จะอัญเชิญมาถวายในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก.

Atsadayut or Atsadawut: ‘the eight weapons,’ namely the diamond spear, the elephant sword (a large sword used to strike from an elephant’s back), the trident, the chakra (a serrated throwing disk), the sword and shield, the bow, the war scythe, and a match-lock gun of old times. They are respectfully presented to the new king during the ceremony of his coronation.

อิทธิปาฏิหาริย์: ฤทธิ์เป็นอัศจรรย์ หมายถึงการแสดงฤทธิ์ที่เกินวิสัยมนุษย์ทั่วไปได้อย่างน่าอัศจรรย์ เช่น ดำดิน ล่องหน เหาะ เป็นต้น, เป็นปาฏิหาริย์อย่าง ๑ ในปาฏิหาริย์ ๓ ได้แก่ อิทธิปาฏิหาริย์ อาเทสนาปาฏิหาริย์ และอนุสาสนีปาฏิหาริย์.

Itti-patihan: superpowers beyond the limits of common human nature, such as the power to disappear and be invisible, the power to fly, etc. They are one of the three patihan or miracles, together with atetsana-patihan, wich is to be able to read people’s minds, and anusatsana-patihan, the doctrine (that can persuade people to trust and admire).

อุณาโลม: ขนระหว่างคิ้ว; เครื่องหมายที่เป็นมงคลอย่างหนึ่ง ลักษณะคล้ายเลขเก้าไทย มีรูป [picture] มักใช้เขียนยันต์เพื่อป้องกันภัยหรือเจิมหน้าผากในพิธีทำขวัญนาคเป็นต้น.

Unalom: 1/ hair between the eyebrows; 2/ an auspicious symbol that looks like number 9 in Thai and is written on yantras (magic diagrams) to ward off danger or anointed on the forehead of novices in the tam-kwan-nak ceremony (during which the novices are reminded to be thankful to their parents).

Previous issues of the series are to be found here: Thai Mysteries 1 & 2.

April 2017